'Khó kiểm soát nhà thuốc chi hoa hồng cho bác sĩ'

[Mr.Duy]

Hoa hồng, môi giới vượt 10-15% không được cho là chi phí hợp lý song kiểm soát việc doanh nghiệp chi như thế nào không dễ dàng, theo bà Nguyễn Thị Cúc, nguyên phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế.

Bà Nguyễn Thị Cúc gắn bó với ngành thuế nhiều năm, từng đảm nhận vị trí Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thuế. Hiện bà Cúc là Chủ tịch Hội tư vấn thuế VN. Ảnh: Hoàng Hà.

- Tại Việt Nam, các loại hoa hồng, phí môi giới... được quy định như thế nào thưa bà?


- Các quy định về phí, hoa hồng môi giới được áp dụng riêng cho mỗi ngành, nghề... Hàng không, hàng hải, bảo hiểm không trực tiếp bán vé cho khách mà phải thông qua đại lý. Họ dành một khoản chi phí cho đại lý gọi là hoa hồng. Một số giao dịch như bán bất động sản, cá nhân làm trung gian dẫn khách cho nhà hàng, khách sạn... được chi lại được một khoản tiền gọi là phí môi giới. Trong hoạt động sản xuất kinh doanh, bên sản xuất, bán buôn sẽ trừ cho bên mua khoản chi phí trang trải cho phí, lãi của khâu thương mại, bán lẻ... khoản chi này được gọi là chiết khấu thương mại.

Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp quy định các khoản hoa hồng môi giới... không quá 10% các khoản chi không tính thuế. Đối với doanh nghiệp mới thành lập, mức chi này không được vượt quá 15% trong 3 năm đầu mới đi vào hoạt động. Những khoản chi này phải có hóa đơn chứng từ hợp pháp.

- Dư luận nhiều ngày qua xôn xao trước việc các bác sĩ hưởng "chiết khấu" tới 30% từ hãng dược. Quan điểm của bà về vấn đề này thế nào?

- Tân dược là mặt hàng kinh doanh có điều kiện và tuân theo các quy định về quảng cáo khuyến mãi rất nghiêm ngặt. Khi làm thủ tục quyết toán thuế, cơ quan thuế sẽ tiến hành đối chiếu sổ sách, hóa đơn chứng từ, nếu phát hiện các hãng kê khai thấp doanh thu, chi phí vượt quá quy định sẽ tiến hành truy thu thuế. Ví dụ nếu trừ hoa hồng đến 30% giá bán, khoản tiền hoa hồng này sẽ phải được tính tổng hợp vào giá bán hàng, truy thu 25 % thuế thu nhập doanh nghiệp. Các hãng thuốc nếu chi quá quy định mà không chứng minh được tính hợp lệ, chắc chắn sẽ bị truy thuế các khoản chi đội lên theo đúng quy định.

Tuy nhiên, chế độ quy định là vậy nhưng trên thực tế vẫn có nhiều khoản chi không thể kiểm soát được, nhất là khi nhà thuốc lại thông đồng với bác sĩ thì khoản chi này cơ quan thuế rất khó có thể kiểm soát.

- Bà có thể nói rõ hơn về chuyện nhà thuốc thông đồng với bác sĩ ?

- Chắc chắn không có cửa hàng nào ghi rằng trả hoa hồng cho bác sĩ 50-70% và kê khai khấu trừ thuế 10% của bác sĩ để nộp thuế vào ngân sách Nhà nước, như vậy thì lộ diện tên bác sĩ. Rõ ràng ở đây có sự thông đồng giữa nhà kinh doanh thuốc với bác sĩ. Lỗi vi phạm này thuộc về cửa hàng đã không khấu trừ thuế thu nhập cá nhân, bác sĩ không kê khai nộp, quyết toán thuế cũng là hành vi trốn thuế.

Thực tế tồn tại cái khó là các cơ sở bán thuốc nhỏ lẻ áp dụng cơ chế nộp thuế khoán. Một tháng họ tính toán doanh thu bao nhiêu rồi trên cơ sở đó là nộp thuế. Lúc này cơ quan thuế chỉ quan tâm đến doanh thu bán hàng là bao nhiêu chứ không quan tâm quá chi tiết đến giá các loại thuốc, bán cho ai, khi nào. Chẳng hạn, doanh thu một tháng là 1 tỷ đồng thì các khoản thuế VAT, thuế thu nhập doanh nghiệp mà đơn vị đó phải nộp một tháng là bao nhiêu, chứ không căn cứ chi tiết giá thuốc. Giá thuốc hiện nay không ai quản lý giá gốc, các loại thuế áp cho thuốc hiện nay rất thấp. Giữa giá gốc và giá bán trên thị trường hiện có vấn đề, chênh lệch khá cao. Tôi biết nhiều cá nhân kinh doanh thuốc tân dược có thu nhập khá cao so với một số ngành nghề khác, đặc biệt là bán hàng đa cấp.

- Từ khi còn ở vị trí Phó tổng cục trưởng, giờ là Chủ tịch Hội tư vấn thuế, bà đã bao giờ phát hiện chuyện này?

- Có chứ, trong quá trình kiểm tra sổ sách kế toán, quyết toán thuế, chúng tôi vẫn phát hiện các trường hợp này. Tất cả các khoản chi vượt, không có hóa đơn chứng minh đã bị cơ quan thuế truy thu. Tuy nhiên, thực tế vẫn tồn tại cái khó là các cơ sở bán thuốc nhỏ lẻ áp dụng cơ chế nộp thuế khoán. Một tháng họ tính toán doanh thu bao nhiêu, trên cơ sở đó là nộp thuế. Lúc này cơ quan thuế chỉ quan tâm đến doanh thu bán hàng là bao nhiêu chứ không quan tâm quá chi tiết đến giá các loại thuốc bán cho ai, khi nào, giá bao nhiêu.

Chẳng hạn, doanh thu một tháng là 1 tỷ đồng thì các khoản thuế VAT, thuế thu nhập doanh nghiệp mà đơn vị đó phải nộp một tháng là bao nhiêu, chứ không căn cứ chi tiết giá vào giá thuốc. Giá thuốc hiện nay không ai quản lý giá gốc, các loại thuế áp cho thuốc hiện nay rất thấp. Giữa giá gốc và giá bán trên thị trường hiện có vấn đề, chênh lệch khá cao. Tôi biết nhiều cá nhân kinh doanh thuốc tân dược có thu nhập khá cao so với một số ngành nghề khác, đặc biệt là bán hàng đa cấp.

- Gần đây một số nước điều tra doanh nghiệp của họ đã hối lộ hoặc chi hoa hồng phạm pháp cho một số tổ chức và cá nhân ở Việt Nam. Bà nhìn nhận hiện tượng này thế nào?

- Theo tôi, các khoản chi môi giới, hoa hồng luôn đồng hành với nền kinh tế, không riêng Việt Nam mà nước nào trên thế giới cũng tồn tại những khoản này. Vấn đề là chi đúng hay sai. Nếu sai thì phát hiện đến các trường hợp nào, đến ai thì xử lý cụ thể trường hợp đó và qua thực tiễn phát sinh để có chế độ quản lý, kiểm tra, giám sát, giảm thiểu tối ta vi phạm. Thực tế, các khoản chi hoa hồng này không chỉ thể hiện ở hình thức nhận tiền mặt, chuyển tiền vào tài khoản trực tiếp mà còn thông qua các hình thức đa dạng như đi du lịch nước ngoài, quà tặng, quà biếu, lót tay trong lĩnh vực xây dựng, chi phí công trình…

Tồn tại các khoản chi phí hoa hồng, môi giới, phí bôi trơn không chỉ là điều nhức nhối riêng ở nước ta mà ở các nước khác cũng đang gặp phải... Nhà nước ta đang cương quyết chống tham nhũng, có quy chế quản lý, kiểm soát khoản chi hoa hồng môi giới cũng là một trong những biện pháp để thực hiện giảm thiểu tiêu cực, tham nhũng làm lành mạnh hóa nền kinh tế và đảm bảo lợi ích cho người tiêu dùng.

- Trong lĩnh vực thuế, hoa hồng môi giới có phải là khoản chi khó kiểm soát nhất?

- Khó kiểm soát hơn cả là vấn đề chuyển giá. Hiện nay nhiều mặt hàng của VN như ôtô hay thuốc chữa bệnh, giá cả chưa phản ánh đúng chi phí thực. Thực tế giá cả những mặt hàng này ở nước ngoài không cao, nhưng khi vào VN dù chúng ta có nhân công rẻ, thị trường lao động dồi dào, giá cả vẫn ở ngưỡng cao nhất nhì thế giới. Điều này là bất hợp lý. Thế nhưng việc chứng minh được rằng doanh nghiệp đang làm giá lại là cả một vấn đề cần phải có thời gian và mất nhiều công sức có nhiều biện pháp cụ thể và quyết liệt hơn. Ai cũng biết giá nhiều mặt hàng bị đẩy lên cao nhưng để xử lý được đôi khi lại nằm ngoài tầm với của cơ quan thuế, hải quan...



Theo vnexpress